Günlerdir Akbelen ormanlarında bir doğa katliamı yaşanıyor.
08 Ağustos 2023 günü saat 15.00’de TBMM Akbelen ormanlarında yaşanan doğa katliamını görüşmek üzere toplanacak. Doğaya Güç Kat Ağı olarak, Akbelen ormanları ve yakın çevresinde yapılan bilimsel çalışmalardan da yararlanarak Doğaya Güç Kat Ağı’nın görüşünü oluşturulan görüş metni aşağıdaki ön yazı ekinde siyasi partilerin grup başkanlarına, grup başkan vekillerine, çevre ve doğa politikalarından sorumlu genel başkan yardımcılarına ve TBMMM Çevre Komisyonu üyelerine gönderildi.
Sn……………………………………………
Size Doğaya Güç Kat Ağı olarak 08 Ağustos 2023 tarihinde TBMM’de görüşülecek Akbelen ormanları ve kömür madeni işletmeciliği ile ilgili yazıyoruz.
Doğaya Güç Kat Ağı Türkiye’de çevre ve doğa koruma alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarının katılımı ile oluşturulan bir ağdır. Ağ’a ekli listede isimleri verilen 50 farklı ilden 75 sivil toplum kuruluşu üyedir.
Yöre insanı ve ülkesinin doğasını korumak için çevreciler 2 yılı aşkın süredir, Akbelen Ormanı’nı yok edecek kömür madeni sahasının genişletilmesine karşı çıkıyor. “Sesimizi duyun, ağaç kesimini durdurun” diye feryat ediyor!
Akbelen ormanı, kömür madeni sahasının kuzeybatı istikametindeki son doğal orman, 2021 yılında Milas Mumcular’da çıkan büyük yangın sonrasında yaban hayatının barınması, beslenmesi, yuvalanması için kalan en önemli sığınak. Ormanlar kesilmesin diye feryat edenler Akbelen Ormanı kesilirse sularını kaybedeceklerini düşünüyorlar. Akbelen Ormanı yok olursa Milas’ın güneyi ve kuzeyi birbirinden ayrılacağı için doğal yaşam alanı parçalanacak, bölgenin su düzeni ve ekolojik dengesi bozulacak, geri dönüşü olmayan bir sorunlar yaşanacağını söylüyorlar.
Dünyamız iklim krizinin getirdiği sıcak hava dalgalarının olumsuz etkileriyle boğuşurken, Ülkemizin dört bir yanında orman yangınlarıyla mücadele edilirken Akbelen Ormanları maden işletmesi için yok edilmemelidir, diyoruz.
Toprağımızın, suyumuzun, havamızın kısacası geleceğimizin garantisinin ormanlarımız olduğunu unutmayalım!Bölge ile ilgili bilim insanlarının yaptığı çalışmalardan da yararlanarak hazırladığımız görüşümüz ektedir.
Saygılarımızla,
Doğaya Güç Kat Ağı Adına Osman ErdemGenel KoordinatörBilgi için: Osman Erdem-(Tel: 0533 9565110, E-posta: 56osmanerdem@gmail.com)
Gökhan Ergan-(Tel: 0543 3294010, E-posta: gokhanergan@gmail.com)
Kömür madeni alanının genişletilmesi ve Akbelen Ormanlarının kesimi hakkında DOĞAYA GÜÇ KAT AĞI’nın görüşüdür.
Akbelen ormanlarının da içinde yer aldığı bölge biyolojik çeşitlilik bakımından sadece ülkemizin değil yeryüzünün de en zengin bölgelerinden biridir.
Akbelen ormanları barındırdığı biyolojik çeşitlilik nedeniyle yeryüzünde öncelikli korunması gereken 34 sıcak noktadan biri olan Akdeniz Havzası Biyolojik Çeşitlilik Sıcak Noktası içerisinde yer almaktadır. Alanda son buzul çağından kalma bitki türleri bulunmaktadır. Bu özellikleriyle çok zengin bitki çeşitliliğine, yüksek endemizm (yeryüzünde sadece ülkemiz sınırlarında bulunan canlı türü) oranına ve zengin genetik çeşitliliğe sahiptir.
Akbelen ormanlarında, bilirkişi raporunda belirtilen 11 endemik bitki türünden daha fazla endemik bitki türü olduğu bilinmektedir. Alana 15 km uzaklıkta yapılan iki bilimsel çalışmada çok daha fazla sayıda endemik bitki türü tespit edilmiştir. Birbirine komşu olan bu alanlar arasında endemik bitki türü sayısı bakımından farklılıklar olması, ayrıntılı bilimsel değerlendirme yapılmadığının göstermektedir. Bilirkişi raporunda belirtilen 11 endemik bitki türünün tehdit durumlarına bakıldığında; Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından bu türlerden biri hassas, diğeri ise önlem alınmadığı takdirde yakın gelecekte tehdit altına girecek türler olarak sınıflandırılmıştır. Bu bilgiler, madencilik faaliyetine izin verilmeden önce Akbelen mevkiindeki ormanlık alanda yeterli bilimsel değerlendirme yapılmadığının bir göstergesidir.
Akbelen ormanları koruma önceliği bulunan çok sayıda hayvan türüne de ev sahipliği yapmaktadır. Bölgede görülen kuş türlerinden 26’sı ülkemizin 1994 yılında taraf olduğu Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması (Bern) Sözleşmesi eki olan Mutlak Korunması Gereken Hayvanlar Listesinde yer almaktadır.
Akbelen ormanları ve çevresinde; kıyı alanları, sulak alanlar, ovalar, tepe ve dağlık alanlar, dere yatakları gibi çok farklı habitatlar bulunmaktadır. Akbelen ormanı, Bodrum Yarımadası ve Milas çevresi arasında doğal alanları birbirine bağlayan ekolojik koridorun en kritik noktasıdır. Bodrum Yarımadası ve Milas çevresindeki doğudan batıya uzanan doğal koridorlar; kentleşme, tarım, ulaşım vb. altyapı yatırımları, madencilik faaliyetleri ve orman yangınları nedeniyle büyük ölçüde yok olmuştur. Akbelen mevkiinde bulunan ormanlık alanlar bölgede doğu batı hattında bağlantıyı sağlayan son ekolojik koridor niteliğindedir (Şekil 1). Akbelen ormanlarının ekolojik koridor niteliği ve özellikle son yıllarda gerçekleşen orman yangınlarıyla da birlikte birçok hayvan için yaşam sığınağı olması nedeniyle alanın korunması bölge için daha da kritik derecede önemli hale gelmiştir.
Bölge maden işletmeciliğine açıldığı takdirde, biyolojik, ekolojik, sosyal ve ekonomik açıdan telafisi mümkün olamayacak zararlara yol açılmış olacaktır.
Kızılçam, akçakesme, menengiç, sakız, kermes meşesi başta olmak üzere farklı odunsu bitki türünden alanda kesimi yapılacak 19.200 adet ağaç ve ağaççık, milyonlarca otsu bitki bireyi, milyarca gen kaynağı tohum, toprak altında ve üstünde bulunan mantarlar, likenler, bakteriler, omurgasız hayvan bireyleri yok olacak, pek çok hayvan türü de yaşam alanını kaybedecektir.
Domuz, tilki, alaca sansar, kurt gibi yaban hayvanları, yaşam alanlarının daralmasından dolayı yerleşim yerlerine inmek ve besin aramak zorunda kalacaktır. Bu da bölge halkı ile yaban hayatı arasında çatışmaya neden olacaktır.
Akbelen mevkiinde bulunan ormanlık alan, linyit madeninin yarattığı toz kirliliğini engelleyen en önemli doğal bariyerdir. Madenden yayılan tozların yerleşim ve tarım alanlarına ulaşmasını engelleyerek, bölge halkının sağlığı için önemli bir ekosistem hizmeti sunmaktadır. Bölgede zeytincilik ve arıcılık faaliyetleri temel geçim kaynakları arasındadır. Zeytin ağaçları ve diğer zirai ağaçlara etki edecek bu toz kirliliği, tarımsal varlık kaybına, verimsizliğe ve dolaylı yolla halk sağlığı sorunlarına yol açacağı düşünülmektedir. Ayrıca, madenden havaya saçılan partikül maddeler maden ruhsat alanı dışında bulunan orman ve meralarda hastalık etkeni patojenler veya zararlı böceklere karşı bitkilerin kendilerini savunamaz duruma düşmesine sebep olacak, tozlaşmayı etkileyecek, bireysel ya da kitlesel kurumalar/ölümler gözlemlenecektir. Bu durumun bir örneği ülkemizde Artvin Murgul ilçesinde açılan madenler sonrasında yaşanmıştır (Usta ve Demirtaş, 2023).
Orman amenajman planına göre hazırlanan bilirkişi raporunda Akbelen ormanında yaklaşık 19.200 adet ağaç ve ağaççığın kesileceği belirtilmiştir. Alan doğal durumunda 17bin m3 karbon yutağı iken, karbon salınımı yapan bir madene dönüşecektir (Usta ve Demirtaş, 2023).
Alanın madene açılması durumunda, orman örtüsünün ve kökler gibi toprak altı dokularının yok edilmesi sonucunda yağış, rüzgâr ve eğim gibi fiziksel etkilerle erozyon ve şiddetli toprak kayıpları yaşanacaktır. Orman ekosistemleri bulundukları bölgenin iklimi üzerinde önemli etkiye sahiptir. Bölge genelinde yaşanacak ormansızlaşma sonucunda hava kalitesinde bozulma olacağı öngörülebilir bir durumdur. Özellikle Akdeniz havzasında kurak yaz aylarında ormanlar mikro alanlarda sıcaklığın etkisini azaltmaktadır. Ormanların etkisiyle oluşan bu mikroklima, kurak ve yarı kurak coğrafyalardaki tüm canlılar için daha yaşanabilir ortam sağlamaktadır.
Akbelen mevkiinde bulunan ormanlık alan, bölge halkının içme suyu ve kullanma suyunun tedarikinde önemli ekosistem hizmeti sağlamaktadır. Bölge ormanlarının su kaynaklarını koruma fonksiyonu, bu maden projesiyle ciddi oranda zarar görmekte, maden çıkarımı sırasında yer altı suyunun miktarını ve yeri değişmektedir. Ayrıca artan madencilik faaliyetleri ülkemizin en önemli turizm merkezlerinin yer aldığı bölgedeki su kaynaklarının kirlenmesine de yol açacaktır.
Akbelen mevkiinde bulunan ormanlık alan, bölge halkının hayvancılık faaliyetlerinin gerçekleştirildiği doğal alanlardan biridir. Maden alanının genişletilmesiyle İkizköy köylülerinin geleneksel hayvancılık faaliyet alanları daralmış olacaktır. Akbelen mevkiinde bulunan ormanlık alan ve çevresinin, madencilik faaliyetlerine açılması, başta İkizköy ve çevredeki diğer köy/mahalle sakinlerinin doğayla olan ilişkilerinde geri dönüşü olmayan bozulmalara sebep olacaktır.
Bölge halkı için bozulan insan-orman ilişkisi, gelir kaynakları, üretim ve tüketim ilişkilerinden demografik, sosyolojik ve sosyoekonomik açıdan değişimlere kadar birçok değişimi tetikleyecektir. Bölge halkının yaşamında ve kültüründe önemli bir yeri olan ormanların yok olması, halkın yaşam alanlarını terk etmesine sebep olacaktır.
Maden işletilmesi amacıyla ormanların kesilmesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na aykırıdır.
Ormanlarımız; toprağımızın, suyumuzun, havamızın kısacası geleceğimizin garantisidir.
Bu nedenledir ki, Anayasamızın 169’uncu maddesinin 2’nci fıkrası ile devlet ormanlarının mülkiyetinin devrolunamayacağı, devlet ormanlarının devletçe yönetileceği ve işletileceği; ormanların zamanaşımıyla mülk edinilemeyeceği ve kamu yararı dışında irtifak hakkına konu olamayacağı; 3. fıkrası ile ise ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemeyeceği, ormanların tahrip edilmesine yol açan siyasî propaganda yapılamayacağı; orman suçları için genel ve özel affın çıkarılamayacağı, ormanları yakmak, ormanı yok etmek veya daraltmak amacıyla işlenen suçların genel ve özel af kapsamına alınamayacağı hükme bağlanmıştır.
Bir taraftan toprağını, suyunu, havasını korumak için ormanımızı kesmeyin diye feryat eden İkizköy halkı ve ülkenin doğasına, ormanına sahip çıktığı için dövülen, sövülen, hakaret edilen teröristlikle suçlanan çevreciler; diğer tarafta Anayasamızın açık hükmüne rağmen ormanları kesen gözü para hırsıyla doymayan şirketler. Günlerdir Akbelen’de, Anayasamıza aykırı uygulamalar yapılmaktadır. Bu kabul edilebilir bir durum değildir.
Türkiye’nin 50 ilinden 76 sivil toplum kuruluşu olarak çağrımız ve talebimiz; “Telafisi mümkün olamayacak zararlara yol açmamak için kesim işlemi hemen durdurulmalı, ormanın kendini yeniden onarması için maden işletmeciliğinden vazgeçilmelidir.
Doğaya Güç Kat Ağı
Şekil 1: Akbelen mevkiinde bulunan ormanların çevresindeki doğal habitatlar ile bağlantısını gösteren harita. Açık yeşil poligonlar tarım alanlarını, açık mavi poligonlar maden sahalarını, açık kırmızı poligon 2021 yılı yanmış orman alanlarını, koyu kırmızı poligon Akbelen mevkii ormanlarını göstermektedir. Beyaz çizgi kısmen ekolojik koridor niteliğini taşıyan alandaki bozulmamış habitat güzergâhını göstermektedir (Kaynak: Gökhan Ergan).
Doğaya Güç Kat Ağına üye sivil toplum kuruluşları
1 Ak Orman Cansuyum Ağaçlandırma Doğayı Koruma ve Sosyal Yardımlaşma Derneği-Aksaray
2 Antakya Doğa Sanat ve Turizm Derneği-Hatay
3 Antalya Orkidelerini ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Derneği (ANTOK)-Antalya
4 Antalya Sualtı Derneği-Antalya
5 Avgan Banaz Çayını Yaşatma Derneği-Uşak
6 Batman Çevre Gönüllüleri Derneği-Batman
7 Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği-Kars
8 Bolu Doğa ve Turizm Derneği-Bolu
9 Bolvadin Eber Gölü Koruma ve Yaşatma Derneği-Afyon
10 Bozcaada Doğayı Koruma Kültür ve Sanat Derneği-Çanakkale
11 Buldan Doğal Hayatı ve Kültürünü Koruma Derneği-Denizli
12 Cilo Dağcılık ve Doğa Sporları Derneği-Hakkâri
13 Çevre ve Arı koruma Derneği (ÇARIK)-Muğla
14 Çukulit Yeni Hayat Derneği-Fındıklı/Rize
15 Dalyan Turizm, Kültür ve Çevre Koruma Derneği-Muğla
16 Deniz Memelileri Araştırma Derneği-İstanbul
17 Diyarbakır Çevre Gönüllüleri Derneği-Diyarbakır
18 Doğa ve Çevre Vakfı (DOÇEV )-Denizli
19 Doğa Araştırmaları Derneği-Ankara
20 Doğa Koruma Derneği-Gaziantep
21 Doğa, Yaban Hayatı Koruma ve Araştırma Derneği-Osmaniye
22 Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği-Trabzon
23 Doğanın Dili Derneği-Afyon
24 Doğaya Dönüş Gençlik ve Spor Derneği-Kırklareli
25 Doğu Akdeniz Araştırma Derneği-Antalya
26 Dünya Ekolojik Yaşamı Sürdürme Derneği-Yalova
27 Edirne Biyolojik Çeşitlilik Çalışmaları Derneği-Edirne
28 Edremit Çevre Sağlığı ve Doğayı Koruma Derneği-Balıkesir
29 Ekolojik Denge Derneği-İzmir
30 Kocaeli Ekolojik Yaşam Derneği- KEYAD-Kocaeli
31 Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği – EKODOSD-Aydın
32 Elâzığ Doğa Tutkunları Derneği-Elâzığ
33 Eskişehir Çevre Koruma ve Geliştirme Derneği-Eskişehir
34 Fatsa Doğa ve Çevre Derneği-Ordu
35 Fethiye Turizm, Tanıtım, Eğitim, Kültür ve Çevre Vakfı (FETAV)-Muğla
36 Geyve Boğazı Tabiat Varlıklarını Koruma Derneği-Sakarya
37 Gümüştuğ Vadisi Çevre Koruma Kültür ve Turizm Derneği-Gümüşhane
38 Hemşin Yaşam Derneği-Rize
39 İstanbul Kuş Rasathanesi Derneği-İstanbul
40 Karadeniz Ekolojik Kalkınma Derneği-Giresun
41 Karbon Emisyonu Sera Gazı Düşürme ve Kontrol Derneği-İstanbul
42 Kaş Çevre ve Kültür Derneği–Antalya
43 Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği-Balıkesir
44 Kırıkhan Kültür ve Sanat Derneği-Hatay
45 Kızılkaya Yenidünya Derneği-Mersin
46 Koza Kültür, Sanat ve Doğa Derneği-Bursa
47 Kulu Doğal Hayatı Koruma Derneği-Konya
48 Kuzeydoğa Derneği-Kars
40 Küre Dağları Milli Parkı Ekoturizm Derneği (KED)-Kastamonu
50 Marmara Ereğlisi Çevre Gönüllüleri Derneği-Tekirdağ
51 Natura Doğa ve Kültür Koruma Derneği-Ankara
52 Niğde Çevre Eğitim Kültür Derneği (NİÇEK)-Niğde
53 Osmaniye’ye Git Derneği-Osmaniye
54 Roots & Shoots Türkiye-İstanbul
55 Sürdürülebilir Yaşam Derneği (SUYADER)-Ankara
56 Tekirdağ Çevre Eğitim ve Koruma Derneği-Tekirdağ
57 Telli Turna Doğa Derneği-Muş
58 Temiz Keşan Derneği-Edirne
59 Bodrum Tohum Derneği-Muğla
60 Toy Gençlik Derneği-Eskişehir
61 Van Çevre, Tarihi Eserleri Koruma, Araştırma ve Geliştirme Derneği (Van Çev-Der)-Van
62 Yaşam Alanlarını Koruma ve Yaşatma Derneği-Balıkesir
63 Yeryüzü Derneği-İstanbul
64 Yeşil Artvin Derneği-Artvin
65 Yeşil Düşünce Derneği-İstanbul
66 Yeşilözüm Dayanışma ve Doğamızı Koruma Derneği-Ankara
67 Türkiye Biyologlar Derneği- Elâzığ-Elazığ
68 Muğla Çevre Geliştirme Derneği-Muğla
69 Sakin Okul Eğitim, Kültür ve sanat Derneği-Eskişehir
70 Mardin Çevre ve Tarihi Eserleri Koruma ve Geliştirme Derneği-Mardin
71 Van İş Kadınları Derneği (VİKAD)-Van
72 Eskişehir Bisiklet Derneği- (VelEsbid)-Eskişehir
73 Tortum Uzundere Yerel Eylem Grubu Derneği-Erzurum
74 Cizre Bisiklet ve Doğa Derneği-Cizre/Şırnak
75 Van Gölü Aktivistleri Derneği-Bitlis
76 Dört Mevsim Ekolojik Yaşam Derneği-Ankara
77 Su Ekosistemlerini Koruma Derneği-Çanakkale
78 Meşe Erozyonla Mücadele Doğayı Koruma ve Ağaçlandırma Derneği Muş
79 Doğa ve Yaşam Hakkı Derneği Adana
