Güler Bozok- Doğa Araştırmaları Derneği/ Alan Koruma ve İzleme Sorumlusu
Deltalar, lagünler, göller, sazlıklar, bataklıklar, ıslak çayırlar, turbalıklar yani yeryüzünün en zengin ve üretken ekosistemleri olan sulak alanlar dünyadaki tüm bitki ve hayvan türlerinin yüzde 40’ına hem yaşam hem de üreme alanı olarak ev sahipliği yapıyor. Bütün bunlarla birlikte sulak alanlar kendine özgü doğal yapıları ile sudaki kirliliği azaltıyor, karbon tutuyor, suyun akışını düzenleyerek insanı doğal afetlerden koruyor. Yine insanların geçimlerine katkı sunuyor.
Bu eşsiz ekosistemler dünyada çeşitli sözleşmelerle de korunma altında. Ülkemizin de taraf olduğu Ramsar Sözleşmesi bunların en önemlilerinden biri.
Bununla birlikte ülkemizde sulak alanlarla ilgili konulardan Tarım ve Orman Bakanlığı sorumlu ve sulak alanlarla ilgili önemli kararlar ise Bakanlığa bağlı Ulusal Sulak Alan Komisyonu’nda görüşülüyor. Yani ulusal sulak alan politika ve stratejilerinin belirlenmesi, ulusal ve uluslararası sözleşme ve kararların uygulanmasının sağlanması, bir alanın koruma altına alınması, koruma bölgeleri, statü değişikliği, alanlarla ilgili önemli sorunlar ve çözüm önerileri, yönetim planlarını değerlendirme, onaylama ve uygulanmasını sağlama gibi sulak alanlarla ilgili önemli kararlar bu komisyonda görüşülüyor.
14 kişiden oluşan komisyonda ilgili bakanlıklar, kurumlar ve bilim insanları ve sulak alanlar konusunda uzmanlaşmış iki sivil toplum kuruluşu yer alıyor. Komisyona gündeme göre farklı kurumlar ya da uzmanlar da toplantıya davet edilebiliyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı Bakan yardımcısı başkanlığında olağan durumlarda yılda 2 kez toplanan komisyonun gündemi komisyon üyelerince önerilir ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne bildirilir. Toplantıdan 15 gün önce de gündem maddeleri üyelere gönderilir. Ulusal Sulak Alan Komisyonu’nda toplantı kararları oy çokluğu ile alınır, eşit oy durumunda ise komisyon başkanının oyu esas alınır.
Ülkemizde yer alan sulak alanlar hakkında önemli kararların ve konuların görüşüldüğü Ulusal Sulak Alan Komisyonu (USAK) ülke genelinde kurulan Mahalli Sulak alan Komisyonları (MASAK) ile birlikte çalışır.
USAK ile benzer yapı gösteren ve onun alt komisyonu niteliğinde illerde kurulan Mahalli Sulak alan Komisyonları Valilik başkanlığında toplanırken, ilgili genel müdürlüklerin taşra birimleri, belediye ve kaymakamlıklar, ilgili meslek odaları ve kooperatifler de MASAK’ta yer alıyor.
Yılda iki kez toplanan bu komisyonlarda ilgili bölgenin sulak alan vasıflı alanlarıyla ilgili görüş verilir, bu alanların kullanım esasları belirlenir, uygulamaları takip edilir. Yine statüsü olan sulak alanlarla ilgili alınan kararların ve bölgeleme esaslarının uygulanması sağlanır. Ayrıca bulundukları il sınırları içerisindeki sulak alan vasfı taşıyan alanların korunması için de çalışmalara destek verilir.
Mahalli Sulak Alan Komisyonlarında nasıl yer alabilirsiniz ve neler yapabilirsiniz?
Doğa korumada yerel savunma kritik önem taşırken, bununla birlikte doğal alanlar için oluşturulan komisyonlara katılarak bölgeleri temsil etmek, alınan kararlarda söz ve oy hakkına sahip olmak da oldukça önemli. Bu nedenle Mahalli Sulak Alan Komisyonlarında özellikle yerel sivil toplum kuruluşlarına çok sorumluluk düşüyor.
Yerelde çalışan sivil toplum kuruluşları, mahalli sulak alan komisyonlarına katılarak sulak alanlarla ilgili çalışmalar hakkında detaylı bilgi sahibi olabilir, sulak alanlara bir müdahale söz konusu olduğunda durumdan önceden haberdar olduğu için kısa süre içerisinde eyleme geçebilir.
Bununla birlikte STK olarak komisyonlarda oy ve söz hakkına sahip olmak başlı başına alanlarla ilgili verilen kararları etkilemenize de yardımcı olacaktır.
Mahalli Sulak Alan Komisyonuna nasıl katılabilirsiniz?
Bu komisyonlara katılmak için öncelikle bulunduğunuz ilin Doğa Koruma Milli Parkların ilgili taşra teşkilatına başvuruda bulunmalısınız. Başvurunuz kabul edildikten ve komisyona davet aldıktan sonra mutlaka ilinizdeki alanlarla ilgili çalışma yapmalısınız. Ön bilgiye sahip olmadan komisyona katılmak sizi toplantıda zor duruma düşüreceği gibi alınacak kararları da etkileme olasılığını düşürecektir.
Bununla birlikte toplantı öncesinde alanlarla ilgili daha önce yapılan ya da halen devam eden planlamalara göz atmanız toplantı için size yardımcı olacaktır. Yine sulak alanlarla ilgili mevzuatı önceden incelemenizi de tavsiye ediyoruz.
Alana dair çok yönlü bu bilgi taraması ile toplantılarda bu şekilde daha fazla etki gösterebilir, görüşlerinizi komisyona dinletebilir ve komisyon üyelerini etkileyebilirsiniz.
Toplantıya katıldığınızda ise belirli konulara yoğunlaşmanız, itirazlarınızı ise gerekçelendirmeniz toplantılarda daha fazla etki göstermenizi sağlayacaktır.
Alan statülerinin belirlenmesi ya da bölgeleme ile ilgili görüşlerinizin dayanağı ise mevzuat olmalı. Bu konularda tanımları iyi bilmeniz gerekmektedir. Ayrıca söylemlerinizde bilimsel temellere dayanmanız verilerle analizlerle hareket etmeniz de komisyonda etkin olmak noktasında önemli detaylardandır.
Sulak alanlarla ilgili yönetmeliğe buradan ulaşabilirsiniz.
